Behandeling tegen de ziekte van Parkinson

Voor de meeste patiënten begint het traject met een orale therapie waarbij tabletten meerdere dagen per dag worden ingenomen. Er zijn verschillende werkzame stoffen die het lichaam van dopamine kunnen voorzien – de arts beslist welke de juiste is, bijvoorbeeld op basis van de leeftijd van de patiënt en de ernst van de symptomen.

Therapie met de werkzame stof levodopa (ook wel: L-dopa), een voorloper van dopamine, wordt tot nu toe als de "gouden standaard" gezien.² Levodopa wordt in de hersenen omgezet in dopamine en kan vervolgens in het lichaam de spiercoördinatie reguleren. Los van het feit dat het wel noodzakelijk is om meerdere keren per dag tabletten in te nemen, is orale therapie relatief eenvoudig te integreren in het dagelijks leven van patiënten om te integreren. Veel patiënten redden het jarenlang goed met orale therapie.

Langdurig gebruik van levodopa kan echter leiden tot het zogenaamde "L-dopa long-term phenomenon", waarbij oncontroleerbare bewegingen en krampen optreden. Sommige patiënten hebben ook last van het "on-off phenomenon": deze term duidt op de voortdurende toestand van de patiënt tussen enerzijds stijfheid van het lichaam en anderzijds bewegingsvrijheid, die de kwaliteit van leven kan beïnvloeden.³ Om deze bijwerkingen tegen te gaan, kan er aanvullende orale medicatie in combinatie met levodopa worden ingenomen.⁴

De device-based behandeling is een uitbreiding op de orale behandeling. Deze kan naast tabletten gebruikt worden, of wanneer de behandeling met tabletten niet langer het gewenste resultaat boekt.

Bij een device-based behandeling worden de werkzame stoffen direct aan het lichaam toegediend met behulp van technische hulpmiddelen zoals een pomp of pen. Dit heeft als voordeel dat het de maag, waarvan de functie ook kan worden aangetast als gevolg van de ziekte van Parkinson, omzeilt. De aantasting van de maag kan er voor zorgen dat tabletten niet goed meer worden verteerd en daardoor niet meer voldoende symptoom-verlichtend werken.

Moderne device-based therapieën maximaliseren de bewegingsmogelijkheden en flexibiliteit van de patiënten, en kunnen nauwkeurig gedoseerde concentraties van werkzame stoffen afleveren aan het lichaam waardoor onnodige belasting van het lichaam voorkomen kan worden. Device-based therapie kan zowel gebruik maken van levodopa als van de werkzame stof apomorfine en verschillende andere combinaties van werkzame stoffen.

Pen met actieve ingrediënten

Een pen met een werkzame stof, vergelijkbaar met de insuline pen voor diabetes, wordt door patiënt zelf aangebracht. Als een patiënt acute symptomen ervaart zoals spierspanning of tremor of anderszins wordt beperkt in zijn of haar bewegingsvrijheid, dan kan de werkzame stof geïnjecteerd worden in de bovenarm, buik of dij. Het symptoom verlichtende effect treedt binnen enkele minuten op.

Pomp met actieve ingrediënten

Bij het gebruik van een pomp wordt de patiënt voortdurend voorzien van werkzame stoffen waardoor de actieve ingrediënten in het lichaam op een constant niveau blijven. Hierbij wordt de maag wederom omzeilt waardoor de werkzame stoffen continu direct in het bloed worden opgenomen en zo naar hersenen worden overgebracht. Dankzij de verhoogde concentratie van het actieve ingrediënt in het lichaam kan op deze manier de dosis van het medicijn in sommige gevallen verlaagd worden. Een pomp met actieve ingrediënten kan geschikt zijn voor patiënten in een vergevorderd stadium van de ziekte van Parkinson.⁵

Chirurgische ingreep

Bij sommige patiënten met de ziekte van Parkinson in een gevorderd stadium hebben medicijnen in tabletvorm geen of onvoldoende effect of gaan gepaard met bijwerkingen waardoor de orale therapie gestopt moet worden. In deze gevallen kan een chirurgische ingreep worden overwogen. In dit geval worden in de hersenen elektroden geïmplanteerd die verbonden zijn met een "hersenpacemaker" en stimulerende elektrische impulsen afgeven (diepe hersenstimulatie)². Dit kan de door het dopaminetekort verstoorde lichaamsfuncties ondersteunen en symptomen verlichten.

Behandelingen zonder medicijnen

Medicijnen in verschillende doseringsvormen kunnen Parkinsonpatiënten veel flexibiliteit en zelfstandigheid teruggeven. Maar er zijn ook manieren om patiënten te ondersteunen die verder gaan dan het verlichten van onmiddellijke motorische symptomen:

• Fysiotherapie

Regelmatige oefentherapie die op maat gemaakt is voor de patiënt kan Parkinsonpatiënten helpen om hun bewegingsvermogen te behouden of zelfs te verbeteren. Dit geeft zekerheid en kan helpen met het omgaan met de ziekte in het dagelijkse leven.

• Logopedie

Bij sommige Parkinson-patiënten beïnvloedt de ziekte het spraakvermogen en het vermogen om te slikken. Sommige getroffen mensen hebben hun stem niet meer onder controle - dit kan ertoe leiden dat ze zich schamen en niet langer willen deelnemen aan het sociale leven omdat ze niet meer zoals voorheen kunnen communiceren. Logopedie, waarbij specifiek ademhaling, stem en slikken wordt getraind, kan helpen om dit tegen te gaan.

• Psychotherapie

Depressie, slaapstoornissen en veranderingen in het libido kunnen symptomen van de ziekte van Parkinson zijn. En natuurlijk is de diagnose zelf een klap voor de getroffenen - ook al is Parkinson tegenwoordig heel goed te behandelen. Gesprekken met een psychotherapeut kunnen heel nuttig zijn om gevoelens van frustratie, verdriet en onzekerheid niet op te stapelen. Het kan dienen als een uitlaatklep en helpen met strategieën te ontwikkelen om met de nieuwe situatie om te gaan en met vertrouwen naar de toekomst te kijken.